انواع لیفتراک برقی – معایب و مزایای آن

امروزه پیشرفت صنعت و تکنولوژی منجر به تولید ابزاری شده است که در جهت بهبود جابجایی ابزار و وسایل سنگین نقش دارند. این ابزار باعث سهولت کار و بازدهی بیشتر می شود.  یکی از پرکاربردترین وسیله، لیفتراک است که در مکان های مختلف و برای جابجایی های وسیع از آن استفاده می شود. شاخک های لیفتراک در جهت جابجایی مواد کمک کرده و علاوه بر شاخک، لیفتراک حاوی دکل و الحاقیاتی است که در جهت انبار کردن، جابجایی و حمل و نقل طراحی و ساخته شده اند.

یکی از مهم ترین اجزای تشکیل دهنده لیفتراک، موتور آن می باشد که قدرت و گشتاور لازم را برای عملکرد لیفتراک مهیا می کند. با توجه به نوع سوخت مصرفی برای به کار انداختن موتور، لیفتراک ها به سه دسته دیزلی، برقی (نیروی الکتریکی) و دو گانه سوز (گاز و بنزین) طبقه بندی می شود. در اینجا ما قصد داریم انواع لیفتراک برقی را مورد بررسی قرار دهیم و مطالبی که در اینجا بیان شده است به خواننده کمک می کند تا انتخاب دقیقی داشته باشد.

لیفتراک برقی چیست؟

این نوع لیفتراک پس از لیفتراک دیزلی ساخته و اختراع گردید. لیفتراک برقی برخلاف لیفتراک های دیزلی که به میزان قابل توجهی گازهای سمی تولید می کنند، هیچگونه دود و آلاینده مضری از جمله گاز کربن دی اکسید یا کربن مونوکسید تولید نمی کند و هیچ خطری برای محیط زیست ندارند. در نتیجه جهت استفاده از مکان های پوشیده و سر بسته مانند سوله ها و انبارهای کوچک و بزرگ نگهداری کالاها بسیار مناسب هستند.

اگر در این مکان ها نوع دیگری از لیفتراک بجای برقی استفاده شود، منجر به بروز بیماری ها و ناراحتی های تنفسی ، سردرد،  کاهش راندمان کاری کارگران  و نیز تغییر رنگ و اثر پذیری کالاهای مورد حمل و نقل در دراز مدت می شود. زیرا دود تولید شده توسط دیگر لیفتراک ها می تواند در دراز مدت روی کارتن محصولات اثر گذاشته و در مورد انبارهای مواد غذایی نیز خطر آفرین هستند. به همین دلیل لیفتراک های برقی به عرصه کار حمل و نقل وارد شد.

علاوه بر موارد عنوان شده لیفتراک های برقی آلودگی صوتی ایجاد نمی کنند و کاملا بی صدا کار می کنند. همان طور که از نامش پیداست لیفتراک های برقی باید به طور مداوم شارژ شوند و اگر قرار است همواره و در مسافت های طولانی از آن استفاده کنید گزینه مناسبی برای شما نخواهند بود. این نوع لیفتراک همانند سایرین باید به طور دوره ای مورد بازرسی فنی و ایمنی قرار گیرد. در ادامه به توضیح مزایا، معایب و انواع آن پرداخته می شود.

مزایای استفاده از لیفتراک برقی

• هزینه ی شارژ باتری لیفتر‌اک برقی در مقایسه با هزینه ی سوخت گاز، بنزین یا دیزل، کمتر و مقرون به صرفه تر است.
• باتری های به کار گرفته شده در این نوع لیفتر‌اک اندازه کوچکی داشته که سبب گردیده با ایجاد وزن کمتر، حرکت آن ها بسیار روان باشد. این باتری نقش وزنه تعادل را ایفا می کند.
• لیفتر‌اک های برقی فقط شامل یک پدال گاز و یک پدال ترمز دارند و هیچ نوع دنده ای (اتومات یا دستی) ندارند. به همین دلیل به طور کلی ساده تر از لیفتر‌اک های موتور دیزل و گازسوز کار می کنند.
• هزینه های نگهداری و تعمیر لیفتر‌اک های برقی در مقایسه با لیفتر‌اک های الکتریکی بسیار کمتر می باشد.
• لیفتراک برقی در مقایسه با دیگر لیفتراک ها اندازه کوچک تری دارد.

معایب استفاده از لیفتراک برقی

• هزینه اولیه برای خرید باتری و شارژ آن بسیار گران قیمت می باشد که عیب بسیار بزرگی است.
• در زمان شارژ امکان استفاده از لیفتر‌اک وجود ندارد مگر اینکه یک دست باتری اضافی تهیه شود که این امر خود هزینه ی بالایی دارد.
• از لیفتر‌اک های برقی برای کار کردن در یک سطح صاف استفاده می شود چون استفاده از آن در سطح شیب دار باعث شارژ زیاد باتری می گردد و شارژ باتری به سرعت کاهش می یابد. البته رفع این مشکل نیاز به تهیه باتری قوی تری دارد.
• استفاده از لیفتر‌اک در مناطق شرجی و آب‌وهوای مرطوب باعث ایجاد مشکلاتی در سیم‌کشی و قطعات الکتریکی می شود که خود یک مسئله مهم است.

انواع لیفتراک برقی

لیفتراک های برقی شامل دو مدل کلی هستند: کنترل تریستوری و دیگری کنترل بر مبنای IGBT  که هر دو مزایا و معایب خود را دارند.

در لیفتراک های برقی تریستوری ممکن است بر اثر نویز پالس خاموشی تریستور خاموش کننده تریستور اصلی، که الکتروموتور اصلی را کنترل میکند از بین برود و در نتیجه لیفتراک از کنترل راننده خارج شده و با حداکثر سرعت به جلو یا عقب حرکت کرده و تا برخورد به مانع توقف نمی کند در نتیجه احتمال رم کردن وجود دارد.  میزان ضرر و صدمات ناشی از این حادثه به محیط کار، نوع مانع و کالاهای موجود در انبار بستگی دارد. حتی ممکن است تلفات جانی به بار آورد.

با پیشرفت بیشتر تکنولوژی الکترونیک، تلاش زیادی در جهت اصلاح این مشکل شد. در همین راستا در نسل بعدی لیفتراک های برقی، تریستور از سیستم لیفتراک برقی حذف و قطعه جدیدی به نام IGBTدر لیفتراک تعبیه شد. این قطعه دیگر نیاز به پالس خاموشی یا قطعه دیگری برای خاموش کردن نداشته و با قطع پالس خاموش می گردد. به این ترتیب امنیت بیشتری را برای اپراتور و محیط کار به همراه دارد. از جمله معایب آن شامل تامین پالس  و همچنین تغییرات در مدار کنترل می باشد.

طبقه بندی دیگری برای لیفتراک برقی وجود دارد. در این طبقه بندی لیفتراک برقی شامل استاکر، ریچتراک و کانتر بالانس می باشد که در دو نوع 4 چرخ و سه چرخ عرضه می شوند که سه چرخ ها دارای قدرت مانور بیشتری نسبت به چهار چرخ هستند.

لیفتراک کانتر بالانس با سه چرخ (counterbalance forklift)

این نوع از لیفتراک نیز مانند کانتر بالانس دیزلی عمل می‌کنند با این تفاوت که کلیه حرکات مانور و بلند کردن وسایل سنگین با استفاده از نیروی چرخ ها در قسمت پایین دستگاه تامین می شود.‌ در مکان هایی که کمبود فضا وجود داشته باشد، این لیفتراک ها گزینه بسیار مناسب و پرکاربردی هستند، چرا که با داشتن چرخ ها به راحتی می‌ توانند مسیر حرکت را کنترل کنند. همچنین برای مکان هایی که به بارگذاری در داخل و خارج نیاز دارند، ایده آل هستند. قابلیت دسترسی سریع به حرکت های مدور روی سطوح، موجب می شود تا بهره وری از حداکثر میزان تولیدات فراهم شود.

ریچتراک (Reach truck)

ریچتراک نوع دیگری از لیفتراک برقی می باشد که به علت ارتفاع بالای آن به این نام معروف شده است. در هر قسمت و مکانی از محیط کار که نیازمند جابجایی اجسام سنگین در ارتفاع بلند باشد، این دستگاه قابل استفاده است. این نوع لیفتراک دارای ظرفیتی بین ۱ تا 2.5 تن بوده و به علت فضای باری محدودتر، قادر به حمل و جابجایی ظرفیت های بالاتر و وسایل سنگین تر ندارند؛ چرا که هر چه لیفتراک قوی تر، لازم است دارای اندازه بزرگتر باشند و در این صورت نمی توان از آن ها در راهروهای باریک استفاده کرد‌. در ریچتراک، محل رانندگی اپراتور به گونه ‌ای است که باید از کنار دستگاه نشسته و بدون چرخش دستگاه، تمرکز بالایی بر قسمت جلو و عقب ریچتراک داشته باشد. این نوع از لیفتراک های صنعتی دارای دو نوع مختلف هستند که عبارتند از:

• ریچتراک ایستاده (Reach truck standing)

ریچتراک ایستاده از رایج ترین نوع دستگاه های ریچتراک است‌. کاربرد این دستگاه برای مواقعی است که فقط به یک بار بارگیری نیاز باشد. در قسمت جلوی این لیفتراک ها دو چنگال تعبیه شده است که با داشتن لایه بر روی اسلایدها، جابجایی بار را به راحتی انجام می دهد.

• ریچتراک دولبه (Reach truck double)

ریچتراک های دو لبه مانند نوع ایستاده هستند با این تفاوت که چنگک های نسبتا بلند تری دارند. برای مکان هایی که بارهای چوبی سنگین در بخش ها نگهداری می شود، از طریق این چنگک ها می توان بار را از قسمت عقب جابه جا کرد. استفاده از این دستگاه برای مکان هایی که چندین بار به صورت همزمان وارد مکانی می شوند، گزینه مناسبی است و می‌توان از زوایای گوناگون با استفاده از چنگال های دوبلکس، بار را جابه جا کرد.

استاکر (Stacker)

استکرها از جمله لیفتراک های پیاده رو هستند که دارای دو شاخک جدا از هم بوده و به بار، ارتفاع می دهند. این شاخک ها توسط جک هیدرولیک به دستگاه متصل می شوند. این نوع از لیفتراک ها در انواع ظرفیت و ارتفاع مختلف، طراحی و ساخته می شوند و اپراتور در نوع استکر دستی و استاکر نیمه برقی می‌تواند به صورت پیاده با دستگاه کار کند. ولی در نوع استاکر برقی برای اپراتور یک جایگاه تعبیه شده است که بر روی آن می تواند به صورت ایستاده قرار گیرد و داخل سالن حرکت کند. از این نوع لیفتراک ها در انبار های کوچک برای بارگیری از کامیون، وانت، کارگاه ها یا فروشگاه ها استفاده می شود.

 

جمع بندی

طبق مطالب عنوان شده در بالا و پیشرفت های صنعتی و تکنولوژی، روش های جدید در جهت پیشبرد کارها و همچنین جابجایی راحت تر مواد و وسایل سنگین به وجود آمده اند؛ از جمله طراحی و ساخت لیفتراک های برقی با ظرفیت، اندازه و کاربردهای وسیع که در دسته بندی های مختلفی قرار گرفته اند. هر صنعتگر باید با توجه به نیاز خود و شرایط محیط کار و همچنین کسب اطلاعات در خصوص کاربرد و عملکرد انواع مختلف لیفتراک های برقی انتخاب درست و صحیحی داشته باشد.